Vücudu şekillendiren fiziksel egzersizler, aynı zamanda hormonların çalışmasına da etki ediyor. Uzman kontrolünde doğru planlama ile yapılan egzersiz programları, birçok
hormona etki ederek hastalıklardan korunmaya yardımcı oluyor. Memorial Wellness
Medikal Fitness Danışmanı Murat Biçer, hormonların çalışmasını olumlu etkileyen
egzersiz programları hakkında bilgi verdi.
Doğru egzersiz büyüme
hormonu salınımını arttırıyor
Hormonlar, sağlıklı bir
metabolizmanın temel unsurlarıdır. Hormonların doğru çalışması için kişinin
fiziksel ve metabolik profiline uygun bir egzersiz programı yapması gerekir.
Egzersizler akut dönemde büyüme hormonu salınımını arttıran bir özelliktedir.
Protein sentezinde, anabolik faaliyetlerde, kas-kemik-tendon-ligament
gelişiminde rol almaktadır. Kişinin durumuna göre planlanan egzersizler, büyüme
hormonu salınımını arttırıp, glikojen rezervlerini arttırıcı etkiler
göstermektedir.
Doğru egzersizle yağ asitleri
mobilizasyonu artar
Hipofizin ön bölümünden
salgılanan ACTH hormonu, kortizol düzeyinin sağlanmasında, glikoz kullanımının
ve dayanıklılığın artmasında görev alır. Kişiye uygun olarak doğru
planlanan egzersizler, kortikotropin (ACTH) düzeylerini ve adrenal korteksi uyararak
yağ asidi mobilizasyonunu arttırmaktadır.
Yağ yakımı hızlanır
TSH hormonu, tiroit
hormonlarının salgılanmasını kontrol eden ve tiroit bezinin çalışmasını
düzenleyen hormondur. Egzersiz, tiroit hormonları üzerinde de etkilidir. Uzun
süreli submaksimal egzersizler de yağ yakımını arttırmaktadır. Yapılan
araştırmalar da sporcularda tiroit hormonlarını arttırdığını göstermektedir.
Hipertiroidi tablosu varmış gibi görünmesine rağmen bazal metabolizma hızı
değişmemektedir.
Düzenli egzersiz,
cinsel hormonları çalıştırır
Egzersiz; testosteron, FSH
ve LH hormonları üzerine farklı etkiler göstermektedir. FSH ve LH seks
hormonlarının üretimini düzenlemektedir. Erkeklerde dayanıklılık sporları bu
hormonları kronik olarak etkilemektedir. Kişilere göre farklılık göstermesine
rağmen iki yıldan daha fazla düzenli egzersiz yapan sporcularda bu hormonların
serum düzeyleri artar. Uzun süreli egzersiz yapan bayanlarda bu hormonların
düzeylerinin değişmesi sikluslarının bozulmasına neden olabilir.
Uzun süreli egzersizlere
dikkat!
ADH hormonu, idrarla atılan
su miktarını azaltarak vücutta suyun tutulumunu sağlamaktadır. Vücut suyu az;
yani dehidrasyon durumu var ise ADH hormon salınımı artmakta, vücut suyunun çok
olması durumunda ise ADH hormonu azalmaktadır. Uzun süreli egzersizlerin kronik
bir sonucu olarak ADH hormon düzeyleri azabilir. Bunun için doğru bir zamanlama
ile egzersizler belirlenmelidir.
Şiddetli egzersiz
adrenalin düzeyini arttırır
Katekolaminler denilen
adrenalin ve noradrenalin hormonları genel olarak kardiovasküler sistem ve
metabolizma üzerinde farklı etkilere neden olmaktadırlar. Antrene kimselerde
adrenalin ve noradrenalin düzeyleri uzun süreli eforlar esnasında daha az
artar. Adrenalin düzeyi şiddetli egzersizler ile artmaktadır. Noradrenalin miktarı
ise, egzersizin süre ve yoğunluğu arttıkça artış göstermektedir.
İnsülin salınımı ile
diyabet riskini yüzde 46 azaltıyor
Dayanıklılık çalışmaları,
egzersiz sırasında salgılanan insülin ve glukagon düzeylerinin istirahat
seviyelerine yakın olmasını sağlamaktadır. Hafif-orta düzey egzersiz sırasında
artan yoğunlukla salgılanan insülin düzeyi azalır. Glukagon düzeylerinde hafif
artış gözlenebilir. Egzersizler, kadınlarda diyabet Tip 2 riskini yüzde 46
azaltmaktadır. Düzenli egzersiz uzun dönemde glisemik kontrol sağlar ve her
egzersiz seansında kan glikozunun düşürülmesi için gerekli olan insülin
düzeyini düşürür. Egzersiz, aynı zamanda karaciğerin insülin duyarlılığını da
arttırmaktadır.
