Karın içi yağlanma zayıfları da tehdit ediyor

Yazı: Ayşegül Uyanık Örnekal

Birçok kişi, vücutlarındaki aşırı yağlanmayı yalnızca estetik bir sorun olarak görüyor. Oysa karın içindeki ve iç organların etrafındaki yağlanma diyabetten kalp hastalıklarına, sirozdan böbrek rahatsızlıklarına kadar pek çok sorunu beraberinde getiriyor. Bir ektopik yağlanma olan karın içi yağlanma; sadece kilolu değil, kilosu normal olanları da etkileyebiliyor. Üstelik bu sorunun 7’den 70’e herkeste görülebildiğini belirten Memorial Şişli ve Bahçelievler Hastanesi Endokrinoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Ayşe Çıkım Sertkaya, “Dolayısıyla düşük kilolu ya da çocuk olmak da yağlanma riskini azaltmıyor” diyor.

Farklı hastalıklara da neden oluyor
Vücudun yağ biriktirmesini insülin hormonu yönetiyor. Karbonhidrat türü gıdaların sindirilmesinin son ürünü ise glikoz oluyor. Eğer çabuk sindirilen ve hızla kana karışan basit şeker ile nişasta içeren gıdalar tüketilirse, kan şekerinde ani yükselmeler ortaya çıkıyor. Kan şekerinin belli bir sınırın üzerine çıkması ise hücrelere zarar verebiliyor. Vücudun bunu önlemek için en önemli silahı da insülin oluyor. Pankreastan salgılanan insülin, yükselen glikozu ilk olarak kaslara ve karaciğere yönlendiriyor. “Eğer kaslardaki ve karaciğerdeki şeker deposu doluysa, fazla şeker trigliserite çevrilerek yağ deposuna gönderiliyor” diyen Prof. Dr. Sertkaya, şöyle devam ediyor: “Ancak bu depoların da bir hacmi var. Normalde cilt altı yağ dokusu artıp azalarak kişinin beslenmesine uyum sağlıyor. Eğer depolanacak yağ miktarı fazlaysa, yağlar yani trigliseritler hücrelerin kapasitesini aşarsa iç organların etrafında, karaciğerde ve damar çeperlerinde birikiyor. Özellikle karın içinde ve karaciğerde biriken yağ dokusu bazı maddeler salgılamaya başlıyor. Bu maddeler hem insülin direnci yapıyor, hem de vücutta birtakım reaksiyonlara yol açıyor. Bu reaksiyonlar ile insülin direnci de kalp damar hastalıklarına, karaciğer yağlanmasına ve diyabete neden oluyor.”

Vücuttaki fazla yağ siroza yol açabiliyor
Genişleyen ve sınırını aşan yağ hücreleri kalbin etrafında toplandığı zaman kalp hastalıklarına, damarların etrafına toplandığında damar daralmalarına, pankreasta toplandığında diyabete, karaciğerde toplandığında ise siroza yol açabiliyor. Böbrek etrafında toplandığında, organda fonksiyon bozukluğu yaratıp yaratmadığı ise tıp dünyasında tartışmalara neden oluyor. Geçmişte sirozun en önemli sebebinin, viral enfeksiyonlar olduğu düşünülüyordu. Günümüzde ise bu rahatsızlığın ortaya çıkmasındaki en önemli etken, karaciğer yağlanması sayılıyor. Prof. Dr. Sertkaya, karaciğer ve diğer organ yağlanmalarının çocukluk döneminde de görüldüğünü, bunun sebebinin ise düzensiz ve işlenmiş gıdalarla beslenmek olduğunu belirtiyor.

Sorun kendini belli etmiyor
Çok kilolu olup, ektopik yağlanma görülmeyenlerin yanı sıra normal kiloda olmasına rağmen bu sorunu yaşayan kişiler de bulunuyor. Bel çevresi ise bu sorunun anlaşılabileceği en temel parametre oluyor. Kalça ya da uyluk bölgesindeki yağlanmanın fiziksel olarak rahatsız etse de metabolik bir sorunun göstergesi olmadığının altını çizen Prof. Dr. Sertkaya, şöyle devam ediyor: “Karın içi yağlanma ise kritik bir sorun. Bel ve göbek bölgesinde fazlalığı olanların bir endokrinoloji uzmanı aracılığıyla gereken testleri yaptırmaları gerekiyor çünkü bu sorunun fazla bir belirtisi olmuyor. Bazen yemek yedikten sonra uyku gelmesi, hızlı acıkmak, kilo verememek gibi sorunlarla da kendisini gösterebiliyor. Endokrinoloji uzmanları, çeşitli tetkiklerle bu problemi ve getirdiği hasarı kolayca saptayabiliyor.”

Karın içi yağlanma zayıfları da tehdit ediyor - Resim : 1

Hatalı ara öğünler kilo aldırıyor
Ara öğün alışkanlığı ülkemizde çok fazla yok. Genellikle de kişiler, hızlıca tokluk hissi veren, karbonhidratlı ve unlu ürünlere yöneliyor. Ancak bunun yanlış olduğunu, karbonhidrat içerikli gıdaların kısa sürede tokluk sağlasa da zamanla insülin duyarlılığını bozup, karın içi yağlanmaya yol açtığını belirten Prof. Dr. Ayşe Çıkım Sertkaya, “Türk kahvesi tok tutmadığından sağlıklı bir ara öğün olarak kabul edilmiyor. Ancak küçük bir kase yoğurt ve yanına bir porsiyon meyve; iki adet galeta ve yanına küçük bir dilim peynir; bir adet hurmanın yanına iki adet badem veya bir bardak yağsız süt ya da dozunu kaçırmadan birkaç çiğ kuruyemiş ideal ara öğünlere örnek oluşturabiliyor” diyor.

Yağlı besinlerden uzak durun
Organları, dolayısıyla da hayatı tehdit eden ektopik yağlanma için çeşitli önlemler alınabiliyor. Prof. Dr. Ayşe Çıkım Sertkaya, şu önerilerde bulunuyor:
• Dengeli ve doğru beslenin.
• Ara öğün yapın. (Gerekiyorsa hekim tarafından önerilir.)
• Doğal gıdalar tüketin.
• Yağlı ve karbonhidratlı yiyeceklerden uzak durun.
• Hareket edin.
• Kızartma türü gıdalardan kaçının.
• Kuruyemişin dozunu kaçırmayın, şeker tüketimini en aza indirin.
• Şekerli ve asitli içecekleri içmeyin.
• Akşam yemeğini en az düzeyde tutun.
• Meyveyi ölçülü tüketin.

Nasıl beslenmeli
İç yağlanma ve karın bölgesini inceltmek için beslenmeye de özen göstermek gerekiyor. Memorial Şişli Hastanesi’nden Diyetisyen Vildan Çelik, miktarlar kişiye göre değişkenlik göstermekle birlikte aşağıdaki örnek menülere uyulması gerektiğine dikkat çekiyor.

Karın içi yağlanma zayıfları da tehdit ediyor - Resim : 2

Örnek menü 1
Kahvaltı
1 adet haşlanmış yumurta
1/2 avokado
1 dilim tam tahıllı ekmek
Domates, salatalık, dereotu, maydanoz ve roka
Öğle
Izgara veya haşlama et/tavuk/ balık/hindi (tercihen beyaz et)
Mevsim salatası
Beyaz lahana salatası veya turşusu
Ara öğün
1 orta boy elma veya 1 dilim ananas
3 adet bütün ceviz
Akşam
Zeytinyağlı sebze yemeği
1 kase yoğurt veya cacık
Mevsim salata
Ara öğün
(Yatmadan 2 saat önce tüketilmeli)
1 bardak sade kefir

Karın içi yağlanma zayıfları da tehdit ediyor - Resim : 3

Örnek menü 2
Kahvaltı
10 adet zeytin
1 dilim az yağlı beyaz peynir
1 adet haşlanmış yumurta
1 adet bütün ceviz
Domates, salatalık, dereotu, maydanoz ve roka
Öğle
1 porsiyon bakliyat yemeği
Mevsim salata
1 kase yoğurt, ayran veya cacık
Ara öğün
5 adet çiğ fındık
1 porsiyon ananas veya avokado
Akşam
Mevsiminde enginar ya da zeytinyağlı sebze yemeği
1 kase yoğurdun içine 1 silme çay kaşığı çörek otu
Mevsim salata
Ara öğün
1 su bardağı tarçın ilaveli yarım yağlı süt

Karın içi yağlanma zayıfları da tehdit ediyor - Resim : 4

Örnek menü 3
Kahvaltı
1 kase yoğurt veya az yağlı sütün içinde 2-3 kaşık yulaf ezmesi, 1 çay kaşığı keten tohumu veya çörek otu, yaban mersini veya böğürtlen gibi kırmızı-mor meyveler ile 1 dilim ananas
Öğle
1 kase unsuz, kremasız çorba
Yağ oranı düşük etli/peynirli/ton balıklı/tavuklu mevsim salata
Ara öğün
10 adet çiğ badem, fındık veya 5 adet bütün ceviz
1 fincan şekersiz yeşil çay
Akşam
1 tabak sebze yemeği
1 kase yoğurt veya cacık
Mevsim salata
Ara öğün
2 yemek kaşığı lor peyniri
Salatalık